- Kısmi kamulaştırma nedir?
Daha önce açıklandığı üzere, kamulaştırma işlemlerinin konusu taşınmaz mallardır. Kamulaştırmayı yapan idare, kamu hizmeti görmek amacıyla el koymak istediği taşınmazın, kamu hizmetinin getirdiği kadar (ihtiyacı ölçüsünde) bir bölümünü kamulaştırır. Bu şekilde yapılan kamulaştırmalara “kısmi kamulaştırma” denmektedir. Taşınmazın tamamı kamulaştırılmaksızın söz konusu kamu hizmeti gereği gibi yerine getirilemeyecekse yapılacak bir şey yoktur. Böyle bir durumda kısmi kamulaştırma söz konusu olmaz.
- Kısmi kamulaştırma da kamulaştırma bedelinin tespiti nasıl yapılır?
Bu konu, Kamulaştırma Kanunu’nun 12’nci maddesi ile ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Madde ile kabul edilen temel prensip sudur: Kamulaştırma dışında kalan kısmı kıymetinde, kamulaştırma nedeniyle bir eksilme meydana gelirse, eksilen değer miktarı tespit edilerek, kamulaştırılan kısım için tayin olunan kamulaştırma bedeline eklenir. Bazı hallerde, kamulaştırma dışında kalan kısmın kıymetinde, kamulaştırma nedeniyle bir artış da meydana gelmiş olabilir. Bu durumda ise, söz konusu artış miktarı tespit edilerek, kamulaştırılan kısım için tayin olunan kamulaştırma bedelinden düşülür.
- Artan kısmın kamulaştırılması davası nedir? Hangi durumda açılabilir?
Kısmi kamulaştırmaya konu olan taşınmaz malın artan kısmı yararlanmaya elverişli bir durumda değil ise, kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda (idare mahkemesinde) dava (iptal davası) açılmayan hallerde mal sahibinin, kamulaştırma kararının tebliğinden itibaren en geç 30 gün içerisinde, kamulaştırmayı yapan idareye yapacağı bir başvuru ile kalan kısmın da kamulaştırılmasını talep edebileceği hükme bağlanmıştır. Başvuru üzerine idare tarafından bu konuda herhangi bir işlem (ek kamulaştırma) yapılmazsa, taşınmaz mal sahibi, mahkemeye başvurarak kalan kısmın da idare devri ile bedelinin kendisine ödenmesine karar verilmesini talep edebilir.
- Trampa yolu ile kamulaştırma nedir?
Daha önceki yazılarımızda “satın alma usulü” açıklanmıştı. Trampa yolu ile kamulaştırma da tıpkı satın alma usulü gibi, kamulaştırma sürecinin başında, taşınmaz malın sahibine idarece teklif edilmesi gereken kamulaştırma yollarından biridir. Buna göre, kamulaştırılacak taşınmaz malikinin rıza göstermesi koşulu ile kamulaştırmayı yapan idare, maliki olduğu ve herhangi bir kamu hizmetine tahsis edilmemiş bulunan bir taşınmazını, malikin taşınmazı ile trampa (yani değiş tokuş) ederek kamulaştırma işlemini gerçekleştirebilir. İdarenin trampa yoluyla taşınmazını kamulaştırdığı malike devredeceği taşınmazın değeri, kamulaştırılan taşınmaz için daha önce idarece belirlenen kamulaştırma bedelinin %120’sini geçemez trampa edilecek taşınmazlar arasındaki olası değer farkının, taraflarca nakit olarak karşılanması gerekmektedir.
Uygulamada, trampa yoluyla kamulaştırma ya çok sık rastlanan da söylenemez.